W roku 2019 z inicjatywy Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Lubaniu i Oddziału Śląskiego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków powstała idea stworzenia międzynarodowej konferencji naukowej. Bogactwo kulturowe historii terenu Górnych Łużyc oraz Dolnego Śląska inspirują do podjęcia szerokich badań naukowych nad złożonością tego, co pozostało do dziś. Nie zawsze to dziedzictwo kulturowe ocalało, ale nie brakuje też przykładów na jego przetrwanie. Niezależnie od tego z jakiego okresu historycznego do dziś pozostały trwałe jego ślady warto podjąć tę problematykę we współczesnym kontekście społecznym i kulturowym. Dlatego pod wspólnym tematem przewodnim Europejska Wspólnota Kultury – European Culture Commonwealth zaplanowane zostały kolejne edycje tej konferencji. W roku 2019 pierwsza edycja poświęcona była kościołom granicznym i ucieczkowym, ich historii powstania i przekształceń.

Wydarzenia religijne i społeczno-polityczne były nie tylko tłem trendów w architekturze i sztuce, ale często je inspirowały lub wpływały na kierunek, w którym ewoluowały. Sztuka, w tym architektura, rozumiana jako środek przekazu idei wpływając na sposób ich zrozumienia, często inspirowała zmiany w sposobie ich odbioru, stając się niemym świadkiem całej ich złożoności. Dla prawidłowego pojmowania sztuki należy zrozumieć kontekst historyczny właściwy dla chwili jej powstania. Wyjątkowość zabytków architektury polega na utrwalaniu w jednym dziele idei ludzi, którzy na przestrzeni stuleci odciskali na nich swe piętno.

Szczegóły oraz bieżące informacje dotyczące konferencji EuCuComm znaleźć można na stronie internetowej konferencji >>>

KONFERENCJA EUCUCOMM W ROKU 2019 – KOŚCIOŁY GRANICZNE I UCIECZKOWE

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lubaniu we współpracy z Oddziałem Śląskim Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków zorganizowała w dniach 4-6.09.2019 roku pierwszą edycję międzynarodowej konferencji naukowej pod nazwą Europejska Wspólnota Kultury (European Culture Commonwealth – EuCuComm). Głównym tematem były zagadnienia związane z kościołami granicznymi i ucieczkowymi na terenie Górnych Łużyc.

Konferencja EuCuComm 2019 miała na celu umożliwienie zrozumienia wzajemnych relacji pomiędzy wydarzeniami historyczno-społecznymi oraz sztuką, w tym architekturą, będącą ich odbiciem, poprzez przedstawienie różnych punktów widzenia na procesy kształtujące współczesne wyobrażenie o szeroko pojętym dziedzictwie kulturowym Europy.

Doskonałym przykładem przenikania się i uzupełniania wzajemnych relacji i wpływów na skalę europejską jest teren historycznego pogranicza Śląsko-Saksońsko-Czeskiego, w znaczącej mierze pokrywającego się z dzisiejszym układem granic polsko-czesko-niemieckich, oraz rozgrywające się na nim wydarzenia i ich odzwierciedlenie w sztuce. Kościoły graniczne i ucieczkowe, historia ich powstania i przekształceń są znakomitym przykładem wzajemnego sprzężenia relacji czynników materialnych i niematerialnych, mających wpływ na różny ich odbiór przez im współczesnych oraz dzisiejszych mieszkańców terenów pogranicza i Górnych Łużyc.

Trzydniowa konferencja rozpoczęła się na Zamku Czocha wykładem wprowadzającym ks. bpa Waldemara Pytla. Prelegent skoncentrował się na poszukiwaniu przyczyn powstawania kościołów granicznych i ucieczkowych  z punktu widzenia pojedynczych wiernych oraz całych wspólnot żyjących w XVII wieku. Biskup Pytel powiedział m.in.: wykład będzie się skupiał na teologicznym znaczeniu kościołów granicznych i kościołów ucieczkowych, a ściślej na ich znaczeniu duszpasterskim, a może nawet terapeutycznym, ponieważ każdy z tych obiektów wychodził naprzeciw niezwykle ważnym potrzebom duchowym mieszkańców pogranicza Śląsko-Saksońsko-Czeskiego.  Kwestię budowy ołtarzy bp Pytel rozwinął na gruncie Pisma Świętego. Powiedział: Pierwsza wzmianka o budowie ołtarza, podobnie jak tragiczna historia pierwszych braci, pochodzi z Księgi Rodzaju. Ołtarz ten założony został przez Noego po potopie i opuszczeniu arki. Dziękczynne całopalenie spotkało się z reakcją Boga, która ujęta została w słowach: „Już nigdy nie będę przeklinał ziemi z powodu człowieka, gdyż myśli serca ludzkiego są złe od młodości jego. Nie będę też już nigdy niszczył żadnej istoty żyjącej, jak to uczyniłem. Dopóki ziemia istnieć będzie, nie ustaną siew i żniwo, zimno i gorąco, lato i zima, dzień i noc” [1 Mż 8, 21-22]. (…) starotestamentowe ołtarze nie były wznoszone jedynie ze względu na swoją funkcję kultową. Były one również stawiane w miejscach Bożej interwencji, objawienia lub okazanej człowiekowi troski. Stąd wniosek, że realizowały one ludzką potrzebę wyznaczenia miejsca spotkania z Bogiem lub stworzenia obiektu, który swoją architekturą, wyposażeniem czy przeznaczeniem zaspokoi potrzebę utrzymywania duchowej łączności z Absolutem i wypełni życie pierwiastkiem sacrum. Biskup Pytel odniósł się następnie w tej kwestii do Nowego Testamentu. Powiedział: kres starotestamentowego rozumienia kultu nastaje wraz ze śmiercią i zmartwychwstaniem Zbawiciela, które są – w rozumieniu luteranizmu – całkowitą, ponadczasową i niepowtarzalną ofiarą. Biskup Pytel nawiązał do rozwijającej się na Śląsku Reformacji w kontekście głównego tematu konferencji: wittenberski reformator Marcin Luter kwestię kościoła podejmował w sposób następujący: „Dom Boży jest tam, gdzie dźwięczy Słowo Boże – obojętnie czy pod dachem, na moście czy pod gołym niebem (…), gdzie zaś Słowa Bożego nie ma, nie ma też Boga, choćby dom mu się wzniosło, nie wiem jak wielki.”